Bırakın ruh ikizi arayışını, erkek çayır faresi birlikte yavru yaptığı dişinin ayırdına dahi varmıyor. Ama çiftleşmeden sonra işler değişiyor.
Seks bir ilişkide çok şeyi değiştirebiliyor. Erkek çayır faresinin durumunda ise beyni bile değiştiriyor.
Kuzey Amerika’ya özgü küçük ve tüylü bir kemirgen olan çayır faresi (çoğunlukla) tek eşli ilişkiler kuran birkaç memeliden biri. Yuvalarını ve ebeveynlik görevlerini paylaşan bu hayvanlar başka farelerle değil, eşleriyle birlikte olmayı tercih ediyor.
Hayat arkadaşlarını seçip hep onla yaşadıklarını öğrenince “Ne kadar romantik,” diye düşünebilirsiniz doğal olarak. Fakat iş göründüğünden çok farklı aslında. En azından erkek çayır faresi için.
Animal Behaviour’un Ekim sayısında yayımlanan yeni bir araştırmaya göre, erkek çayır fareleri yuva kurmadan önce dişileri birbirinden ayırt edemiyor bile.
Ancak erkek bir kez bir dişiyle bağ kurdu mu, tercihlerini belirgin bir biçimde eşi yönünde yapıyor ve bekâr dişilerin kendilerine özgü koku, görüntü ve davranışlarını bir şekilde ayırt etmeyi öğreniyor.
Bilim insanları, bu beceri sayesinde çayır farelerinin ya daha iyi bir eş ve baba ya da birer aldatma ustası haline geliyor olabileceğini söylüyor.
Çayır faresi araştırmalarının öncülerinden Kinsey Enstitüsü yöneticisi Sure Carter, “Yani anlatmak istedikleri şey çiftleşmenin büyük bir etki yarattığı,” diyor.
“Hayvanlar eş olduklarında hayat boyu sürecek bir değişime uğruyor,” diyor araştırmada yer almayan Carter. “Aynı şey insanlar için de geçerli olabilir.”
Daha Önce Tanışmış Mıydık?
İnsanlar açısından aşk olarak tanımlanacak bir duygu yaşayan çayır fareleri, araştırmacılar tarafından insana özgü aşk ve çekimin küçük modelleri olarak görülüyor.
Cornell Üniversitesi davranışsal ve evrimsel sinir bilimi profesörü Alexander Ophir ve ekibi birkaç yıl önce şaşırtıcı bir keşif yapmıştı. Bekar erkek çayır fareleri başka erkekleri tanıyordu ama tüm dişilerin görüntü ve kokusunu aynıymış gibi algılıyorlardı.
Keşfedin: Peçeli baykuşlar neden boşanıyor?
“O ilk raporu okuduğumda ‘çok anlamsız’ diye düşündüğümü anımsıyorum,” diyor araştırmada yer almayan Ohio’daki Miami Üniversitesi biyologlarından Nancy Solomon.
Bu düşüncenin nedeni, uzun dönemli aşk arayışındaki erkeklerin, olası eş adaylarını birbirinden ayırt etmeye muhtemelen ihtiyacı olması.
Bu tuhaf sonucu doğrulamak isteyen ekip, erkek çayır farelerinin dişileri algılayışında çiftleşmenin herhangi bir değişiklik yapıp yapmadığını incelemiş. Üreme kolonilerinden daha önce hiç çiftleşmemiş 28 yetişkin erkek alarak yarısının laboratuvarda dişilerle ilişki kurmasını sağlamışlar. Diğer yarısı ise bekâr erkek kardeşleriyle zaman geçirmek zorunda kalmış.
Sonra da hem eşli hem de bekar erkeklere, karşı tarafı görüp koku alabildikleri şeffaf bir setin arkasından hiç tanımadıkları bekar bir dişiyle düzenli iletişime girme izni verilmiş.
Bu deneyde fareleri birbirine aşina etmenin amacı sıkıcılık tohumları atmakmış.
“Ardından daha önce hiç tanışmadıkları yepyeni bir dişiyi çıkardık karşılarına,” diye açıklıyor Ophir. “Eğer bu yeni dişiye ilgi gösterirlerse, aşina oldukları dişiyle bu yeni dişinin farklı olduğunun ayrımındalar demek olacaktı.” Kemirgenlerde ilgi göstermek demek, dişiye yaklaşıp bol bol koklamak anlamına geliyor.
Bekâr erkekler, koklama şansı yakaladıkları dişiden sıkılmış olmalarına rağmen bu yeni dişiye ilgi göstermemişlerdi. Oysa eşli erkeklerde durum tam tersiydi.
“Eş bağı kurmanın, erkek çayır farelerinin tanıma becerisinde değiştirdiği bir şey var. Bilişsel kapasitelerinde bir değişim olduğu açık,” diyor Ophir.
Çift olan erkeklerin oksitosin ve vazopressin gibi ilişki kurmakla ilgili beyin hormonlarında değişiklikler yaşandığını düşünüyor. Bu hormonların dereceleri ya da reseptör sayıları değişiyor ve böylece kemirgenin dişilerin farklılıklarını öğrenme ve hatırlama yeteneğini yeniden şekillendiriyor olabilir.
Solomon önceden şaşırtıcı bulduğu sonuçlara artık inandığını söylüyor.
“Araştırmacıların bu rapordaki argümanlarını okuyunca karşıdakinin kimliğinin önemli olmayışı anlam kazanıyor. Daha önce hiç çiftleşmediyseniz sizin için bu sadece bir dişi,” diyor Solomon.
Aşk Zordur
İnsanlar açısından bakıldığında, potansiyel eşleri birbirinden ayıramamak sorun yaratabilir.
Öyleyse çayır fareleri, neden ancak çiftleştikten sonra farklı dişileri tanıyacak şekilde evrim geçirmiş?
Genç erkekler kendilerine bir eş arıyor, herhangi bir eş. Solomon, bireyleri ayırt edemeyen erkeklerin, karşılaştıkları bir çayır faresinin cinsel olgunluğa erişmiş bir dişi (tercihen iri bir dişi) olup olmadığını ayırt etme yetisine sahip olduklarını öne sürüyor.
Bunun yanı sıra bu genç erkeklerin, dişilerdense kendilerine karşı tehlike arz eden erkekler arasında ayırım yapmaya daha çok ihtiyacı da olabilir.
Çiftleşmenin ardından (genelde) tek eşli erkek farelerin, yuvayı korumak ve ebeveyn sorumluluklarını paylaşmak için birlikte çocuk yaptığı dişiyi ayırt etmesi gerekiyor.
Çiftleşen çayır farelerinin dişileri birbirinden ayırt etmek için daha uygunsuz bir nedeni de olabilir: Eşlerini aldatmada kolaylık sağlaması.
“Kendi türünüzün başka üyelerini tanımakta ustalaştıkça, eşinizi aldatma olasılığınız azalıyor ya da artıyor olabilir,” diyor Ophir.
“İki biçimde de yorumlayabilirsiniz.”
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/evlilik-cayir-faresi-erkegini-degistiriyor/2587