Bilim insanları, Mars’taki Coprates Chasma’nın yamaçlarındaki koyu renkli çizgilere akıp giden tuzlu suyun yol açtığını keşfetti.
Yeni gözlemler, mevsimsel olarak belirip kaybolan koyu renkli çizgileri tuzlu suyun oluştuğunu gösteriyor.
Öyle görünüyor ki Mars’ın yüzeyindeki oluklarda ve krater duvarlarında su akıp gidiyor. Bu da akıllara ister istemez Kızıl Gezegen’de yaşam olup olmadığı sorusunu getiriyor.
Birkaç yıldır, Mars’ta çok uzun süre önce suyun var olduğunu biliyorduk. Son buluntular ise sıvı suyun günümüzde de Mars yüzeyindeki koyu bölgelere yol açtığının en güçlü kanıtı.
Pazartesi günü Nature Geoscience‘ta belirtildiğine göre son gözlemler Mars’taki suyun mevsimsel olarak ortaya çıktığı ve Mars’ın yüzeyindeki eğimli arazilerde akarak koyu renkli çizgileri oluşturduğu yönünde. Ancak bilim insanları suyun nereden geldiğini veya kimyasının yaşamı desteklemeye yetip yetmeyeceğini henüz bilmiyor.
Şimdilik bu gözlem, mevsimsel olarak oluşan ve yok olan koyu renkli çizgilerin gizemini çözüyor. “Bunlar en kafa karıştırıcı, gizemli yer şekillerinden biri,” diyor Caltech’te gezegen jeoloğu olan Bethany Ehlmann.
Keşfedin: Mars’ta bulunan su ne anlama geliyor?
Uzun, koyu renkli ve bir görünüp bir kaybolan bu çizgiler ilk kez 2010’da, o zamanlar Arizona Üniversitesi’nde öğrenim görmekte olan Lujendra Ojha tarafından fark edildi. Ojha NASA’nın Mars çevresinde yörüngeye oturmuş aracı Reconnaissance‘ta yer alan HiRISE kamerasından gelen fotoğraflar üzerinde çalışıyormuş. “O zamanlar bunun ne kadar önemli bir gözlem olabileceğini fark etmemiştim,” diyor şimdilerde Georgia Teknoloji Enstitüsü’nde çalışan Ojha.
Beş yıl sonra Ojha’nın bulgularının ne kadar değerli olduğu ortaya çıktı. Beş yıllık bu süreçte bilim insanları HiRISE kamerasını Mars’ın dik yamaçlarına çevirdi ve daha sıcak mevsimlerde koyu renkli çizgilerin meydana çıktığını, uzadığını ve sonra yok olduğunu gördüler. Bu çizgiler her seferinde aynı yerde –Mars’ın ekvatorunda– oluşuyordu ve yamaçlardan ve krater duvarlarından aşağı uzanıyordu.
Mars’ın Hale kraterinde 100 metre uzunluğundaki koyu renkli çizgiler (fotoğrafta kahverengi görünüyor) akmakta olan, sıvı tuzlu sudan oluşuyor. Ilıman mevsimlerde oluşuyor ve hızlıca yok oluyorlar. [Fotoğraf: NASA/JPL/Arizona Üniversitesi]
Arizona Üniversitesi’nden Alfred McEwen’a göre tek bir açıklama bütün bu gözlemlere anlam kazandırabilirdi: Mars’ın yamaçlarından su akıyor olması. Fakat bir sorun vardı: “Suyu doğrudan saptayamıyorduk,” diyor McEwen. “Suyun varlığı en iyi tahminimizdi sadece.”
Şimdiyse ekibi söz konusu çizgilerin oluştuğu dört noktada, bu çizgiler ve nemlenmiş tuz arasında bir bağlantı kurdu. Tuzlara perklorat adı veriliyor ve kristal yapılarının içinde hapsolmuş su molekülleri bulunuyor.
“Bu akıntılardaki nemlenmiş tuzların varlığı çizgilerin geçici suyla oluştuğu anlamına geliyor,” diyor Ojha.
Mars Terliyor mu?
Şimdi bu suyun kaynağıyla ilgili büyük bir soru ile karşı karşıyayız: Nereden geliyor bu su? Olasılıklardan biri sızan suya bir akiferin veya eriyen yüzey altı buzlarının yol açması. Bu senaryo Mars’ın terlemesi anlamına geliyor: Gezegen ısınınca tuzlu su gözeneklerinden çıkıyor ve arazide akıp gidiyor.
Su ayrıca atmosfer kaynaklı da olabilir –ekibin aklına en çok yatan açıklama da bu. Bu senaryoda yüzeydeki tuz, Mars atmosferindeki su buharını emiyor.
“Mars atmosferindeki nemlilik yeterince artınca perklorat tuzu, tuz çözüntüsü sıvı bir çözeltiye dönüşene kadar atmosferdeki suyu emer,” diyor NASA’nın Ames Araştırma Merkezi’nden Mary Beth Wilhelm.
Kaynağı ne olursa olsun Mars’ın yüzeyinde su olması pek de şaşırtıcı değil. Mars’ın tüm arazileri farklı etkenler tarafından yontulmuş –tabii bu milyarlarca yıl önce, gezegenin daha ılıman ve ıslak olduğu zamanlarda gerçekleşmiş. Mars’ın yüzeyini inceleyen uzay aracının ekibi sürekli olarak Mars’ta bir zamanlar su olduğuna dair kanıtlar buluyor. 2012 yılında da Curiosity yüzey aracı geçmişte Mars’ın yüzeyinde akar halde su olduğuna dair kanıtlar bulmuştu.
Ama düne kadar, günümüzde Mars yüzeyinde hâlâ su aktığına dair önemli bir kanıt yoktu. Bunun ne anlama geldiğiyse, gezegen keşiflerimiz ve dünya dışı yaşam arayışımız gibi geniş bir perspektiften baktığımızda hâlâ gizemini koruyor.
Kaynak: http://www.nationalgeographic.com.tr/makale/kesfet/marsta-sivi-halde-su-bulundu/2596